Sloopkunst of Erfgoed
In het onderzoekstraject Kunst in Crisis onderzoekt DesignArbeid, of de bevolking uit het dorp Gorredijk uit Friesland belang hecht aan een kunstwerk uit de jaren zeventig, ‘De Levende Ent’ van Jaap van der Meij in Gorredijk.
De toekomst van het werk is onzeker. In 2018 (gepland) wordt het aangrenzende culturele centrum verplaatst en het plein waarop het werk staat opnieuw vormgegeven.
DesignArbeid stelt voor (dreigt) het werk met onmiddellijke ingang te verwijderen en probeert op deze wijze te onderzoeken of zich beschermers en gemeenschappen ontwikkelen rondom behoudt van het werk. In ruil voor het oude werk bieden de onderzoekers van DesignArbeid drie alternatieve kunstwerken aan die meer embedt lijken in het huidige kunst-, culturele en maatschappelijke klimaat.
Van 2015 tot 2017 onderzoekt DesignArbeid vormen van iconoclasme in het publieke domein.
Met enige regelmaat lezen we in de media dat kunstwerken zijn verdwenen. De werken zijn verplaatst, weggehaald, of simpelweg in de shredder verdwenen, zoals een beeld van Willem Hussem overkwam in Raalte in maart 2017.
Tegelijkertijd zien we dat kleine groepen bewoners, veel medestanders weten te mobiliseren om kunstwerken in de publieke ruimte te voorkomen. Het werk van Femke schaap is door extra bemoeienis van slechts een handvol inwoners in Amsterdam en de hetze die zijn hebben veroorzaakt, nooit gerealiseerd.
Ook tegenovergestelde processen vinden plaats. Bewoners rondom een kunstwerk voelen zich eigenaar van een kunstwerk en het werk is zelfs onderdeel van de identiteit. Zo is kabouter Buttplug in Rotterdam tegenwoordig een troetelkunstwerk, waar iedereen zijn handen vanaf moet houden en ook de Eiffeltoren – ooit als kunstwerk bedacht – zal niet snel worden verwijderd.
Tot slot is ook het verdwijnen van kunstwerken met een ‘verwerpelijk’ gedachtengoed is met de gewelddadige demonstraties over het behoudt van het beeld van General Lee in Charlottesville (US) weer volledig actueel.
Wat is dat met kunst en de publieke ruimte. Kunnen we de zorg voor kunst in de publieke ruimte overlaten aan het volk, of zou de overheid een doorslaggevende stem moeten hebben in de discussie over de toekomst van kunst in de publieke ruimte?
DesignArbeid start een case, waarin ze een bevolking voorlegt een iconoclastische stellingname ten aanzien van een ruim 50 jaar oud kunstwerk in te nemen.
