SamenDeStad

In het project SamenDeStad onderzoekt DesignArbeid in een samenwerking met de Stadboerderij Osdorp naar mogelijkheden voor de inwoners van De Punt in Amsterdam hun eigen omgeving vorm te geven, te ontwerpen.
In het buurtbewoners gestuurde ontwerpproces vinden ze discensus. Het vormgeven van je eigen omgeving is niet een traject waarbij iedereen het over alles eens is: ‘Het sociale aan social design is gedacht vanuit de invloed die deelnemers hebben op de eigen – perceptie van – werkelijkheid*, in een bindende sociale cohesie – een kunstmatig wij gevoel**’.

In het project SamenDeStad toont DesignArbeid aan dat deze manier van kijken naar social Design door zowel de ontwerpers zelf als opdrachtgevers te weinig ruimte laat voor de autonomie, de expertise en ontwerpkracht van de deelnemers. Deze kracht is belangrijk: het is een belangrijk middel voor buurtbewoners om invloed te kunnen uitoefenen op de eigen leefomgeving.

Bij het vormgeven van de eigen omgeving blijkt het sociale ontwerpen een politiek proces waarbij buurtbewoners naast en tegenover elkaar komen te staan.
Tegelijkertijd ziet DesignArbeid dat buurtbewoners elkaar helpen ideeën te concretiseren, die ze zelf niet ondersteunen.

Wordt het geen tijd om in social design praktijk persoonlijke voorkeuren/de identiteit onderwerp te maken van het proces, met het risico de ander beter te leren kennen?

Bij SamenDeStad nodigen de ontwerpers bewoners en betrokkenen uit, hun toekomstvisies te delen over het functioneren van de eigen wijk. Vervolgens worden vanuit deze toekomstvisies buurt ontwerpsessies gestart.
Uiteindelijk presenteren de bewoners 10 verschillende plannen voor drie locaties. De bewoners zien net als professionals, de verschillende locaties in relatie tot elkaar. Het programmeren van de ruimte, of het ‘ontprogrammeren***’ van de ruimte wordt in relatie tot elkaar ontwikkeld.
In het aansluitende referendum brengen 731 personen van de 5000 inwoners hun stem uit. Ook in de uitslag wordt duidelijk dat de betrokkenen bij de Punt problematieken en oplossingen zien in relatie tot elkaar. Opvallend is dat er in de plannen wordt gekozen voor programma’s en niet voor sanctioneren van onwelgevallig gedrag.

Het gehele traject rondom het Dijkgraafplein bestaat uit 4 stappen.

1. De passanten en omwonenden van het Dijkgraafplein worden gevraagd ideeën te leveren (sferen en functies – vanuit objecten). Het mondt uit in clusters van ideeën die we je programma van ‘eisen’ zou kunnen noemen.
2. In groepen wordt ontworpen vanuit het programma van ‘eisen’. Eisen en ontwerpgroepen zijn verschillend. Het betekent dat bepaalde buurtbewoners plannen uitwerken, waar ze zelf geen voorstander van zijn.
3. De verschillende ontwerpen worden in diverse media voorgelegd aan de bewoners en passanten van het Dijkgraafplein. Naast de eigen publicatie wordt er wekelijks bericht over SamenDeStad in het weekblad: De Westerpost.
4. Tot slot volgt er een buurt-referendum en de uitslagen worden gedeeld met de buurt.

* … of hen daar op een andere wijze op laten reflecteren. Voor een critische reflectie op Social design, lees Claire Bishops: Artificial Hells
** Forum+, Wanneer politiek onvermijdelijk wordt, van gemeenschapskunstenaar naar gemene kunst, Hanka Otte en Pascal Gielen https://www.forum-online.be/nummers/lente-2020/wanneer-politiek-onvermijdelijk-wordt
*** Saskia sassen: https://www.cccb.org/en/multimedia/videos/saskia-sassen-public-space-is-a-place-in-which-there-is-a-momentary-condition-of-equality/229343